Mozdyniewicz Mieczysław Stanisław (1896–1975), pułkownik dyplomowany WP. Ur. 13 III w Zbyszycach, pow. Nowy Sącz, był synem Juliana, przemysłowca, i Katarzyny z Biernatów. Po ukończeniu szkoły powszechnej i realnej wstąpił do Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, której jednak nie ukończył na skutek wybuchu pierwszej wojny światowej. Począwszy od r. 1913 był członkiem «Strzelca» w Krakowie, w którego szeregach odbył kurs podoficerski. We wrześniu 1914 jako podoficer zgłosił się do 2 p. piechoty Legionów Polskich (II Bryg.). Podczas służby w Legionach awansował kolejno: 29 IX 1914 na chorążego, 28 V 1915 na podporucznika, 1 IV 1916 na porucznika. W czasie walk II Bryg. Legionów na Bukowinie był dwukrotnie ranny pod Rarańczą. Po kryzysie przysięgowym w Legionach, od 1 VIII 1917 służył w Polskiej Sile Zbrojnej (Polnische Wehrmacht) awansując do stopnia kapitana. Zajmował stanowisko zastępcy komendanta Szkoły Podoficerskiej, a od 1 XII 1917 do 16 VII 1918 zastępcy komendanta Szkoły Podchorążych Polskiej Siły Zbrojnej oraz kierownika wyszkolenia. W sierpniu 1918 otrzymał przydział do sztabu 1 batalionu 2 p. piechoty Polskiej Siły Zbrojnej. Uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie w listopadzie 1918, zajmując na czele swego batalionu cytadelę. W dn. 11–20 XI t.r. dowodził batalionem 2 p. piechoty WP. Dn. 15 XII 1918 otrzymał przeniesienie do nowo formującej się Dyw. Litewsko-Białoruskiej na dowódcę batalionu. W marcu 1919 odkomenderowany do Armii Polskiej gen. Józefa Hallera we Francji, objął dowództwo batalionu w 5, a następnie w 6 p. strzelców polskich (późniejszym 48 p. piechoty Strzelców Kresowych). Do kraju powrócił wraz z pułkiem w grudniu 1919, po czym został przyjęty 5 I 1920 do Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Podczas wojny polsko-radzieckiej w r. 1920 był 20 IV przydzielony do sztabu I armii, a 4 VIII został szefem sztabu w dowództwie grupy gen. Lucjana Żeligowskiego; następnie dowodził Słuckim Pułkiem Strzelców oraz był szefem sztabu w dowództwie Obozu Warownego Brześć nad Bugiem.
Od 1 I 1921 M. wznowił studia w Szkole Sztabu Generalnego i ukończył je 1 IX 1921. W stopniu majora został zweryfikowany ze starszeństwem z 1 VI 1919. Objął następnie stanowisko szefa sztabu 28 dyw. piechoty w Warszawie. Od 1 X 1923 do 11 X 1926 był kierownikiem referatu dyslokacyjnego I Oddziału Min. Spraw Wojskowych. Dn. 15 VIII 1924 awansował do stopnia podpułkownika. Podczas przewrotu majowego w r. 1926 stanął po stronie rządu, w związku z czym był zawieszony w czynnościach służbowych w okresie 15 V – 11 X 1926. Od 11 X 1926 do 27 VII 1927 był zastępcą dowódcy 57 p. piechoty w Poznaniu. Z dn. 27 VII 1927 został dowódcą 70 p. piechoty w Pleszewie, awansował 1 I 1930 do stopnia pułkownika. Dn. 15 IX 1935 przeniesiono go na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 12 dyw. piechoty w Tarnopolu, skąd w lipcu 1939 został odkomenderowany na dowódcę 55 dyw. piechoty rezerwowej w Katowicach. Stanowiska tego jednak nie objął, ponieważ w końcu sierpnia 1939 mianowano go dowódcą 17 Wielkopolskiej Dyw. Piechoty po gen. bryg. Maksymilianie Kamskim-Milanie. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. dywizja ta walczyła w składzie armii «Poznań». Pod dowództwem M-a dywizja w dn. 9–12 IX t.r. brała udział w uderzeniu Grupy Operacyjnej gen. bryg. Edmunda Knolla-Kownackiego na skrzydło niemieckiej 8 armii na ogólnym kierunku środkowa Bzura – Łódź, w wyniku którego została rozbita niemiecka 30 dyw. piechoty. Dn. 10 IX t.r. dywizja płka M-a stoczyła m. in. ciężkie boje z niemiecką 17 dyw. piechoty w Małachowicach i odznaczyła się w walkach pod Celestynowem. Następnie 16 IX t.r. uczestniczyła w natarciu w rejonie Sochaczewa oraz forsowaniu dolnej Bzury.
Dn. 17 IX 1939 po przegranej bitwie M., wraz z szefem sztabu dywizji, dostał się do niewoli w rejonie Bibijampola. Fragment jego relacji o działaniach dywizji w bitwie nad Bzurą został opublikowany w książce pt. „Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł” (W. 1968). Początkowo przebywał w oflagu XA–Itzehoe, gdzie rozwinął żywą działalność w ruchu oporu. Będąc starszym obozu Itzehoe podpisał memoriał protestujący przeciw łamaniu przez niemiecką komendę obozu postanowień Konwencji Genewskiej w stosunku do polskich oficerów-jeńców, za co został skazany na pobyt w więzieniu obozowym. Mimo represji nie zmienił postawy wobec Niemców. Później przebywał m. in. w oflagu Murnau, gdzie podjął nieudaną próbę ucieczki. Wraz z grupą «krnąbrnych» oficerów 17 I 1940 został skierowany do oflagu VIII B–Silberberg (Srebrna Góra koło Kłodzka). Tu umieszczono go w karnym forcie Spitzberg. Dn. 1 XI 1940 został przewieziony wraz z grupą polskich oficerów do międzynarodowego obozu specjalnego Colditz-oflag IV C. Pod koniec 1941 r. objął w Colditz kierownictwo tajnej organizacji obozowej, współpracującej z Komendą Główną Armii Krajowej. W kwietniu 1942 został przeniesiony do jenieckiego obozu karnego w Lubece (oflag X C), następnie do oflagu VI B w Dössel-Warburg w Westfalii. W obu obozach aktywnie uczestniczył w ruchu oporu, kierował sekcją ucieczkową. W kwietniu 1945 po wyzwoleniu oflagu Dössel-Warburg przez wojska amerykańskie był komendantem polskiego obozu wojskowego w Dössel, a następnie komendantem grupy obozów wojskowych i cywilnych w Peckelsheim w Westfalii. Do kraju powrócił w r. 1946. Pracował początkowo w Dyrekcji Lasów Państwowych w Gorzowie Wlkp. (1947), później w Dyrekcji Państwowych Nieruchomości Ziemskich w Poznaniu (1947–9). Przeniósł się następnie do Słupska, gdzie pracował m. in. w Dyrekcji Okręgowej Państwowych Gospodarstw Rolnych (1949–51), w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Handlu Kosmetykami – jako zastępca dyrektora do spraw handlowych (1954–9), a ostatnio w Miejskim Handlu Detalicznym Artykułami Przemysłowymi (1962–7). W r. 1967 przeszedł na emeryturę. Był członkiem Stowarzyszenia PAX oraz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Zmarł w Słupsku 25 X 1975 i tu został pochowany. M. miał liczne odznaczenia: Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta, Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych (czterokrotnie), Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari, Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari (za kampanię 1939 r.) i in.
M. był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Danutę. Z drugiego małżeństwa z Anielą Janiak (ślub w r. 1933) miał syna Mirosława (mgr ekonomii) i córkę Ewę (lekarkę).
Encyklopedia II wojny światowej, W. 1975; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu, W. 1917; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Chocianowicz W., W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; Datner Sz., Tragedia w Doessel, W. 1970; Francuziak W., Śp. płk. Mieczysław Mozdyniewicz, „WTK” 1975 nr 47 (fot.); Głowacki Z., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, W. 1975; tenże, 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku, (Przedmowa M-a), L. 1969 (fot.); Godlewski J., Bitwa nad Bzurą, W. 1973; Iwanowski W., Wysiłek zbrojny narodu polskiego w czasie II wojny światowej, W. 1961 I 615; Księga chwały piechoty, W. 1937–9; Moczulski L., Wojna polska, P. 1972; Piechota 1939–1945, Londyn 1971 z. 6; Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, W. 1973 cz. 2; Sławiński K., Jeniecki obóz specjalny Colditz, W. 1973 s. 15, 48 (fot. zbior.), 49; Steblik W. Armia „Kraków” 1939, W. 1975; Wróblewski J., Armia „Łódź” 1939, W. 1975; Zawilski A., Bitwy polskiego września, W. 1972 I–II; – Dziennik Rozkazów 1918–1939; Fikus F., Polska Podziemna za drutami oficerskich obozów jenieckich, „Więź” R. 18: 1975 nr 6 s. 132–4, 140; Jellenta S., Jeszcze o ruchu oporu w oflagach, tamże nr 10 s. 123; Kutrzeba T., Bitwa nad Bzurą, W. 1958 s. 188; Pol. Siły Zbrojne, t. I cz. 1–3; Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, W. 1968; – „Tyg. Powsz.” 1975 nr 48 s. 7; „Życie Warsz.” 1975 nr 248; – Arch. Wojsk. Inst. Hist. w W.: Jellenta S., Przewrót majowy w oczach uczestnika, sygn. S/I 2158; CAW: Akta personalne; – Notatki M-a w posiadaniu Anieli Mozdyniewicz; Relacje pisemne Stefana Jellenty i Mariana Węclewicza w posiadaniu autorki; – Informacje Ludwika Głowackiego, Jerzego Pietrzaka, Witolda Kucharskiego i Józefa Mertki.
Urszula Nowicka-Olech